Te rejat me te fundit te shkences

Microsoft: Deri më 2014 mbështetje për Windows XP
Gjiganti softuerik amerikan, Microsoft do të ofrojë mbështetje teknike deri në muajin prill të vitit 2014 për sistemin e tij operativ Windows, fundi i komercializimit i të cilit është paralajmëruar për 30 qershor të këtij viti, ka njoftuar kompania.

Mrekullia e Krijuesit - Bima mizëgjuajtëse
Përveç krijesave të panumërta që krijoi Krijuesi i Plotfuqishëm ekzistojnë edhe bimë që "gjuajnë" duke u shërbyer me metoda vërtet të jashtëzakonshme.

Sistemi nervor dhe trashja
Studimi i shkencëtarëve nga Universiteti i Kalifornisë sugjeron se niveli i neurotransmiterëve të serotoninës është kyç për apetitin dhe depozitimin e yndyrave në organizëm.

Filloi eksperimenti për
origjinën e Universit
Në Zvicër sot ka
filluar një eksperiment i madh ndërkombëtar i fizikës, i cili synon të shpjegojë
origjinën e Universit.

10 miliardë planete "binjake" me Tokën

Në
gjithë hapësirën e galaktikës tonë ndodhen rreth 10 miliardë planete të
ngjashem me Tokën por ndoshta që të gjithë të pabanuar.

Kete e ben te ditur astronomi amerikan Alan Boss nga Uashingtoni, ne
baze te zbulimeve me te fundit qe jane bere nga teleskopet e fuqishem
tokesore. Prej pak kohesh, Boss ka publikuar nje liber me titull "The
Crowded Universe" qe eshte bere best seller per te apasionuarit pas
mistereve te universit.

"Kemi arritur ne perfundimin se
ekzistojne 10 miliarde planete binjake te Tokes vetem ne galaktiken
tone, por duke ditur se ne univers ka 100 miliarde galaktika, atehere
ky numer mund te jete shume here me i madh", thekson astronomi. Kjo do
te thote se 10 miliarde planetet e ngjashem me Token kane
karakteristikat e planetit tone, qe do te thote; planete qe rrotullohen
rreth diejve te tyre ne nje distance as te afert por as te larget nga
ylli i tyre.

Sipas Boss, planetet mund te ndahen ne tre
kategori; gjigande si Jupiteri, topa akulli si Neptuni dhe
super-planete si Toka. Cdo yll gjate procesit te krijimit, formon rreth
vetes planete te ndryshem te krijuar nga gazi dhe pluhuri.

"Ne
tani shikojme vetem planetet gjigande, por prane tyre ndodhen edhe te
vegjelit, binjaket absolute te Tokes qe mund t'i shikojme dhe studiojme
pas shume vjetesh. Perkohesisht mund te hipotezojme se vetem 10 % e
planeteve te cdo galaktike jane te njejte me Token, cka do te thote
rreth 10 miliarde", thekson astronomi amerikan.
Por pavaresisht
kushteve te krijuara per zhvillimin e jeteve ne keto planete, Boss
mendon se ne keto planete jo domosdoshmerisht eshte zhvilluar jeta si
ne Toke, pasi gjithcka varet nga itenerari i evolucionit te materies.
Nderkohe, per kete qellim, ne 5 mars te ketij viti do leshohet ne
hapesire nje teleskop, ne gjendje te vezhgoje me fuqi shume here me te
madhe galaktiken tone.

Po vjen Lulin, “Kometa e gjelbër”

Kometën
Lulin pra do të kenë mundësi ta shohin te gjithë qytetaret e Kosovës
dhe mbarë Universi, kometë e cila disi na ka zënë në një surprizë
krejtësisht mahnitëse...











Ditët
në vijim te muajit shkurt do të jen spektakulare për atë që e donë
qiellin me yje sepse këto ditë kometa Lulin do të duket edhe pa anën e
ndonjë teleskopi apo dylbive.

Tani e njohur edhe me nofkën
"komete e gjelbër" për shkak të ngjyrës së gazit që liron, siç edhe
duket në këtë foton e bukur të cilën e ka bërë astronomi italian Paolo
Candy. Jemi duke folur pra për kometën Lulin e cila u zbulua ne vitin
2007 gjatë një kolaborimi të astronomëve kinez dhe atyre te Tajvanit,
që tashmë është duke ju afruar planetit tonë Tokës. "Siosfera" e 24
shkurtit 2009 do të jetë dita kur kometa Lulin do ti afrohet Tokës më
se shumti me një largësi prej 60 milion kilometrash. Këtyre ditëve do
ta arri një ndriçim të mrekullueshëm me 4a deri në 5a magnitudë dhe
kështu që do të na mundësohet ta shikojmë pa anën e teleskopit apo
dylbive por vetëm me shikimin e syrit.

Askush nga astronomët
dhe astrofizicientët nuk jep një shpjegim përse Lulin është hera e parë
që viziton sistemin tonë diellor dhe në njëfarë mënyre askush nuk din
edhe si ta trajton një ngjarje te tillë. Pra këtu do të këtë vend edhe
për ndonjë surprizë të mundshme. Kjo komet supozohet se përmban
sianogjen një gaz që është shumë i shpeshtë po thuaj se ne të gjitha
kometat e njohura deri më tani si dhe biatomik të karbonit. Që të dyja
këto substanca së bashku me ndriçimin e Diellit japin një shkëlqim të
gjelbër kësaj komete. Për ta par tashmë duhet shikuar tek horizonti
qiellor në mesi e yjeve plejadë të Peshores.

Kometën Lulin pra
do të kenë mundësi ta shohin te gjithë qytetaret e Kosovës dhe mbarë
Universi, kometë e cila disi na ka zënë në një surprizë krejtësisht
mahnitëse për të mos than të çuditshme, por siç mësohet nga eksperienca
në astronomi duhet të ketë gatishmëri për çdo befasi të mundur. E
falënderojmë Zotin e madh që do të na e mundësoj shikimin e kësaj
mrekullie të tij. Sa herë që shikojmë këto mrekulli të panumërta të tij
neve si besimtar na rritet imani edhe më shumë,


Pamje mahnitëse të kometës "Lulin"

Mënyrë e re trajtimi kundër kancerit

Gjatë
një trajtimi të ri eksperimental, qelizat kanceroze goditen me doza 10
herë më të larta sesa gjatë kimoterapisë së zakonëshme.








Kudo
që kanceri shfaqet, në gji, lëkurë e zorrën e trashë, ai shpesh
përhapet në mëlci duke u bërë më vdekjeprurës. Por tani, për disa
pacientë, një trajtim i ri eksperimental po ndikon për tkurrjen e
tumoreve në mëlçi.

Linda Kempbell ka kohë që ka mposhtur
kancerin në lëkurë, ose kështu kishte menduar, sepse verën që kaloi
mjekët zbuluan se tumoret ishin përhapur në mëlçi. Aq i madh ishte
numri i tyre, sa ata e kishin të vështirë edhe për t'i numëruar. Kjo e
dëshpëroi shumë Lindën. Ajo nuk kishte ditë që të mos qante. Me kancer
në mëlçi, pak pacientë jetojnë më shumë se një vit.

Mjekët i
thanë Lindës që t'i nënshtrohej një trajtimi të ri eksperimental; një
lloj kimoterapie, gjatë së cilës qelizat kanceroze goditen me doza 10
herë më të larta sesa gjatë kimoterapisë së zakonëshme.

Doktor
Riçard Aleksandër pranë qëndrës mjekësore të Merilandit, thotë se kur
doza e kimoterapisë shtohet në një pjesë të trupit ku tumoret janë të
pranishëm, po ashtu shtohet edhe efektshmëria e trajtimit.

Sfida
e deri tanishme e përdorimit kësaj metode është se si të veprohet pa
dëmtuar pjesët e shëndetëshme të organizmit. Gjatë kësaj mënyre
eksperimentale mjekët fusin një tub deri në mëlçi dhe për 30 minuta i
bombardojnë tumorët me kimo. Për të mos lejuar që ilaçi kimoterapik të
prekë pjesën tjetër të trupit, mjekët marrin gjakun, tashmë të ngarkuar
me kimo, ndërsa ai del nga mëlçia dhe e kalojnë atë në një filtër të
jashtëm për të hequr kimon. Pastaj ky gjak i filtruar futet përsëri në
trup.

Pas katër muajsh trajtimesh me këtët metodë
eksperimentale, imazhet tregojnë se tumoret në mëlçi janë zvogëluar a
tkurrur tek 50 përqind e pacientëve.

Linda sapo ka filluar të
trajtohet me këtë metodë të re dhe shenjat e para tregojnë se tumoret
në mëlçinë e saj duket se po reagojnë duke u tkurrur. Një trajtim i
tillë kaq i përqëndruar sjell edhe efekte anësore. Pacientët si Linda
nuk e dijnë se kur tumorët do të fillojnë të zmadhohen përsëri, por me
këtë metodë të re ata fitojnë kohë të çmueshme. Linda thotë se nuk
është gati të vdesë dhe nëse kimoterapia e përqëndruar i zgjat jetën
disa vjet, ajo ndjen se del e fituar.

Concorde para rikthimit

Një kompani Amerikane planifikon avion super të shpejt.







Concorde "Zogu më i bukur i Botës" - Dizajn gjenial, Concorde mbi Atlantik


Më
shumë se gjysme shekulli ekzistojnë shumë plane dhe projekte për një
avion civil me një shpejtësi më të madhe se shpejtësia e zërit.

Inxhinieret
shikojnë me kujdes dy dobësitë e avionit legjendar francezo-britanik si
zhurmën dhe shpenzimet e larta të karburantit.

Saktësisht para 40 viteve, 2 Mars 1968 behet fluturimi i pare 29 minutash i Concorde në Francë.

Me
25 Gusht 2000 Concord përjeton ditën më tragjike të historisë se tij.
Vetëm një minutë pas fluturimit nga Aeroporti Charles de Gaulle (Paris)
rrëzohet Concorde ku 109 udhëtarët humben jetën. Shkaktar i kësaj
tragjedie ishte një gabim teknik. Tre vite pas kësaj tragjedie kompania
ajrore franceze Air France dhe ajo britanike British Airways ndërprenë
fluturimet dhe hjekin nga përdorimi avionin Concorde.

Ndërmarrja
Amerikane Aerion gjatë 12 viteve është duke projektuar dhe zhvilluar
një avionë Businessjet (SBJ), qe mbi Oqeane te arrin shpejtësinë deri
në 1900 km/h, përafërsisht 2 herë më shpejt se avionët civil. Harxhimet
duhet të jenë të ngjashme me avionët privat. Inxhinieret kanë bërë
përmirësime konstruktive në krahasim me Concorde që të zvogëlohet
zhurma dhe harxhimet në karburante. Kjo ndërmarrje Amerikane premton
deri në vitin 2015 ky avion të bëjë fluturimin e parë me udhëtar.

Argumentet e rinj mbi trashëgiminë e intelegjencës
Duket se gjenet ndikojnë në intelegjencë ashtu që përcaktojnë sa mirë janë të mbuluar me mijelinë aksonet e nervave, substancën yndyrore që ndan aksonet, i izolon dhe i mundëson lëvizjen e shpejtë të sinjaleve në tru.



Thuhet se fotografia flet njëmijë fjalë. Por a thua mund të tregojë sa jeni intelegjent?

Në realitet mundet, thanë shkencëtarët nga Universiteti i Kalifornisë në SHBA.

Në studimin e shpallur më 18 shkurt të vitit 2009 në revistën Journal of Neuroscience, profesori i neurologjisë Paul Thompson me kolegët e tij u shërbye me tip të rinj të skanerit të trurit për të treguar që intelegjenca është në ndikimin e fuqishëm të kualitetit të aksoneve, pjesë e qelizave trurore që përcjellin sinjalet në tru. Sa më e shpejtë është përcjellja e sinjaleve, truri më shpejtë përpunon informatat. E pasi që tërësia e sistemit nervor në tru është nën ndikimin e gjeneve, ata kanë rol shumë më të madh në shkallën e intelgjencës sesa që është menduar më parë.

Duket se gjenet ndikojnë në intelegjencë ashtu që përcaktojnë sa mirë janë të mbuluar me mijelinë aksonet e nervave, substancën yndyrore që ndan aksonet, i izolon dhe i mundëson lëvizjen e shpejtë të sinjaleve në tru. Sa më i trashë të jetë mbështjellësi i mijelinës, impulset e nervave janë më të shpejtë.

Thompson me kolegët ka skenuar trurin e 23 binjakëve njëvezor dhe 23 binjakëve dyvezor. Meqë binjakët njëvezor ndajnë gjene të njëjta, ndërsa dyvezorët ndajnë afro gjysmën e gjeneve, shkencëtarët kanë mundur t'i krahasojnë dy grupet për të treguar që tërësinë e mijelinës e përcaktojnë gjenet në pjesën e trurit që janë thelbësor për intelegjencë.

Këto janë pjesa parietale i cili është përgjegjës për kuptimin e marrëdhënieve hapësinore, përpunim vizual dhe logjik, si dhe corpus callosum i cili pranon dhe bashkon informatat për dy anët e trurit.
Shkencëtarët janë shërbyer me versionin e shpejtë të skanerit të quajtur HARDI (high angular resolution diffusion imaging), i cili skenon trurin me më shumë qartësi nga aparati standart i rezonancës magnetike.

Inçizimet e mëparshëm kanë treguar inde të ndryshme në tru duke matur sasinë e ujit prezent, ndërsa HARDI mat sesi uji difundon nëpër substancën e bardhë të trurit dhe në bazë të kësaj njehsohet kualiteti i mijelinës.
HARDI mat difuzionin e ujit. Nëse uji difundon shpejtë, në një drejtim të caktuar, atëherë truri krijon lidhje shumë të shpejta. Nëse difundon në një regjion të gjerë, kjo është shenjë e dërgimit të ngadalshëm të sinjaleve dhe intelgjencës së ulët. andaj, me këtë fitojmë imazhin e shpejtësisë së dikujt mentale, thotë Thompson.

Meqë procesi i mijelinizimit të trurit përcjell udhëtimin e kundërt të shkronjës U, d.m.th në moshën e mesme është më i lartë, e pastaj fillon të bie.

Thompson beson që zbulimi i sigurtë që nxit zhvillimin e mijelinës është shumë me rëndësi për prevenimin e sëmundjeve të trurit siç janë: skleroza multiple dhe autizmi, që janë të lidhura me mijelinë.

Qëllimi i kërij hulumtimi është për të fituar njohuri për sëmundjet e trurit, theksoi Thompson.

Me kolegët e tij tani më e ngushtoi numrin e geneve kandidat të cilët ndoshta ndikojnë në zhvillimin e mijelinës.

A thua ndoshta një ditë mund të arrihet terapia e cila do të na rritë intelgjencës tonë?

Është rrugë e gjatë deri te kjo, por brenda kufijve të mundshëm, shton Thompson.


Përktheu dhe përshtati: Prim.dr.med.sc. Ali F. Iljazi