Qyteti juaj?

une jame nga vlora nuk di shume gjera per vloren po nje gje di qe eshte ngritur flam,uri ne vlore dhe me pelqen si qytet eshte nje qytet shume i bukur dhe me njerez qe dine te presin miqe

UNE JAM NGA DURRESI.DURRESI ESHTE NJE PERLE E SHQIPERISE MADJE KA QENE DHE KRYEQYTET I SHQIPERISE.

Lipjani Kosovë

LIPJANI (Vendlindja ime)
Historia e Lipjanit
Si vendbanim, Lipjani njihet që nga periudha romake, por jo si vend i rëndësishëm. Qytet me rëndësi dhe kryqëzim i rëndësishëm i rrugëve ishte Ulpiana, e cila ndodhej në verilindje në largësi rreth 10 km nga Lipjani. Lipjani, në periudhën romake ishte kryesisht një vendbanim i vogël në rrugën për në Lissum. Identifikimi i Lipjanit me emrin Ulpiana më vonë është vërtetuar edhe me zbulimet e gërmadhave të vendbanimeve të antikës së vjetër dhe të periudhës bizantine në Lipjanin e sotëm.
Nga antika e vjetër emri Lypenion, Lypiana padyshim vihet deri te emri i tashëm Lipjan. Ky vendbanim shtrihet në pjesën qendrore të Kosovës, përrreth luginës së lumit Sitnicë, qyteti ishte i vogël deri në vitin 527, kurë ka pasur emrin Ulpiana. Nën themelet e kishës së vjetër në këtë pjesë të qytezës janë zbuluar themelet e bazilikës bizantine, ndërsa nga vet Lipjani janë të njohura disa monumente - epigrafe, prej të cilave vërtetohen të dhënat për ekzistimin e Ulpianës.
Me zhvillimin e industrisë – minierës në vendbanimin e Janjevës, u bë e njohur edhe Prishtina, që deri atëherë nuk ishte e njohur. Kështu me kalimin e kohës, Lipjani humbi rëndësinë e mëparshme dhe funksiononte si një “shesh” i thjeshtë në kuptim lokal.
Në përgjithësi deri me ndërtimin e hekurudhës nga francezët, në fund të shek. të kaluar (1873-1874), Lipjani ishte një fshat i rëndomtë, i njohur si kryqëzim i rrugëve në rajon. Në këtë hekurudhë Lipjani fitoi stacionin hekurudhor krahas të cilit u ndërtuan punëtoritë e para me karakter tregtar, depot për grumbullimin e drithërave, dhe disa dyqane zejtare, kështu që deri në fund të shek. XIX gjatë kohës së sundimit turk, kjo pjesë e re e Lipjanit fitoi pamjen e një qyteze. Definitivisht, Lipjani merr formën e qarshisë rreth vitit 1890, kurse kjo pjesë e re e quajtur “qarshia” zgjerohet nga pjesa jugore dhe veriore.
Pas luftrave ballkanike zhvillohet pjesa e Lipjanit afër stacionit hekurudhor, në pjesën lindore të të cilit ekzistonin disa shtëpi që nga viti 1890. Mirëpo, me përfundimin e Luftës I-rë Botërore është rritur numri këtyre shtëpive. Ishin shtëpi me karakter fshati. Pas luftës Lipjani zgjerohet edhe nga pjesa jugore, veriore dhe perëndimore. Ndërtimet e para individuale fillojnë në pjesën përgjatë rrugëve Prishtinë-Shtime – Ferizaj, ndërsa më vonë edhe nga jugu nga Mostina (lagje e Lipjanit). Deri në vitin 1912, në kohën e sundimit turk ka qenë në përbërje të Vilajetit të Kosovës, që është shtrirë deri në Manastir. Prej vitit 1914-1918 –(Lufta e Parë Botërore) Lipjani mbetet në pjesën e Kosovës, e cila ka qenë e sunduar nga Bullgaria.
Me funksionimin e hekurudhës Kosovë-Maqedoni-Greqi u rriten aktivitetet ekonomike, konkurrenca në treg në qendra, si Mitrovicë, Ferizaj dhe Lipjan, të cilat ndikuan në dobësimin e tregut në qendrat më të mëdha, si Prishtina, Prizreni dhe Gjakova.
Që nga kjo kohë fillon të zhvillohet Lipjani. Në 120 m nga Lipjani fillon formimi i pjesës tjetër përreth stacionit, kryesisht aktivitete tregtare. Me ndërtime individuale gjithashtu përfshihet edhe pjesa në anën e majtë dhe të djathtë të rrugës për në Prishtinë.
Në veri të vendbanimit janë ngritur objektet publike dhe bujqësore, derisa në rrugën për Magurë ngriten objektet kolektive të banimit. Në kuadër të Lipjanit hynë edhe qyteza e vjetër e vendbanimit të Janjevës, e cila përfshin pjesën qendrore nga ana veriore – malore e Komunës së Lipjanit, ndërsa nga aspekti tregtar më shumë gravitohej nga Prishtina.
Në vitin 1918 fillon ndarja në Banovina. Lipjani ka qenë njësi nën prefekturën e Prishtinës, kurse qendra e Banovinës ka qenë në Shkup. Mandej Lipjani hyri në kuadër të rrethit të Graçanicës me seli në Prishtinë, kurse si qytezë Lipjani është shpallur në vitin 1920. Nga viti 1925 bëhet një organizim i ri me këshilla lokalë: Shalë, Janjevë, Gushtericë, Babush i Muhaxherëve, Magurë dhe Lepi. Lipjani ka qenë qendër e këtyre këshillave lokale, me kryetarin e këshillave lokale nën prefekturën e Prishtinës deri më 1941.
Lipjanika pozitë të përshtatshme gjeografike, sepse gjendet në pjesën qendrore të Kosovës dhe në udhëkryqin e rrugëve më të rëndësishme të rajonit. Përmes territorit të komunës rrjedh lumi Sitnica, përreth dhe përgjatë të cilit shtrihen sipërfaqet më të plleshme bujqësore, të përshtatshme për prodhimtari bujqësore intensive. Gjithashtu, kjo komunë gjendet në afërsi të drejtpërdrejtë të qendrave më të mëdha të rajonit si;
Lipjan – Prishtinë 16 km
Lipjan – Mitrovicë 57 km
Lipjan – Prizren 60 km
Lipjan – Gjakovë 96 km
Lipjan – Pejë 96 km
Lipjan – Podujevë 46 km
Lipjan – Ferizaj 26 km
Lipjan – Gjilan 50 km
Lipjan - Aeroport 15 km ( vijë ajrore 3 km).
Territori i komunës së Lipjanit shtrihet në mes të gjerësisë gjeografike veriore 42o 44’- 42o-52’ dhe të gjerësisë lindore prej 18o30’-18o45’. Ka mundësi të volitshme të shfrytëzimit të trafikut rrugor – hekurudhor e edhe atij ajror, meqenëse aeroporti gjendet në territorin e komunës dhe është nga qendra vetëm 15 km largësi. Kjo pozitë e territorit të komunës, si dhe e vetë qytetit Lipjan, paraqet rrethanë mjaft të përshtatshme për zhvillimin e mëtejmë të komunës. Përmes territorit të komunës së Lipjanit kalon hekurudha, e cila lidh këtë territor në të gjitha drejtimet me rajonin në tërësi.
Territori i Komunës së Lipjanit kufizohet:
nga veriu dhe verilindja me komunën e Prishtinës;
nga veriperëndimi me komunën e Fushë – Kosovës;
nga perëndimi me Komunën e Drenasit dhe të Malishevës;
në jug perëndim me Komunën e Shtimës;
nga jugu me komunën e Ferizajt dhe nga lindja me Komunën e Gjilanit dhe atë të Artanës.
Në raport me qendrat tjera komunale, Lipjani gjendet në vendin e 7 sipas numrit të banorëve, në bazë shënimeve nga viti 1981. Në planin hapësinor të Kosovës në kuadër të qendrave tjera të mëdha, Lipjani, me sipërfaqen që posedon, është paraparë si venbanim i rangut III nga aspekti urban.
Në raport me vendbanimet në kuadër të territorit të saj, Lipjani është qendër e komunës me karakteri të qytetit, ndërsa Magura dhe Janjeva janë me karakter qyteze dhe sipas PH të Kosovës kanë karakter sekondar.
Demografia
Sipas numrit të banorëve, Lipjani është vendanimi më i madh mandej radhiten Janjeva, Gadimja e Poshtme, Sllovia dhe Magura, kurse sipas sipërfaqeve radhitja është kështu: Sllovia, Gadimja e Epërme, Blinaja, Suhadolli, Brusi, Ribari i Madh, Gushterica e Poshtme, Akllapi, e kështu me radhë.
Popullata sipas shenimeve me te fundit ka kete perqindje:
Shqiptar 85% (58.827 banore)
Jo Shqiptar 15%( serb 9.800, Kroat 363, te tjere rom, askali, turq, boshnjak 1.890)
Njoftim: shenimet rreth numerit te banorve mund te ndryshojne ngase nuk jane zyrtare por jane marre sipas regjistrimit te OSCE dhe Kuvendit Komunal

QYTETI IM DARDANA
Dardana(ish-Kamenica)eshte ebukur,kam mall dhe dashuri per te.Aty bera jeten rinore,shkollimin,punesimin,krijova rrethin e gjere shoqeror.Vitin1993 emigrova ne Gjermani.Me dhembje te thellene zemer elash Dardanen.Ngamalli dhe dashuria per te,ne mergim botova permbledhjen poetike titulluar"TOKË DARDANE":Dardan shtrihet ne rrafshirat e Anamoraves,vend ipasur,kishte fabriken e tjegullave,industrine e Qeramikes,Fabriken e Sintermagnezitit,shtepi kulture,shkolla te mesme,njerez te arsimuar,e shume mrekulli,e dua Dardanen,njerezit e saj dhe me mall i pershendes nga mergimi.

Berati... qyteti 2400 vjecare me dritaret nje pas nje...bukurine e tij e kam me dashurine me mikepritjen miresine e sh e sh te tjera. Ky kur Parisi ka qene shat Berati ka qene kreqytet...eshte me histori.

Berati është një nga qytetet më të rëndësishme shqiptare përsa i përket historisë dhe arkitekturës. Themelet e para të qytetit datojnë rreth shekullit të IV-të para erës sonë. Atëherë pjesë e krahinës së Desaretëve dhe një ndër qendrat më të rëndësishme ilire, qyteti kaloi disa kohë të vështira gjatë luftës Iliro-Romake dhe Maqedonase-Romake. Në vitin 216 para erës sonë Polibio i vuri emrin Antipatrea. Ndërsa rreth vitit 200 të erës sonë qyteti u morr nga Romakët. Mesjeta ishte e errët për Beratin. Në vitet 860 - 927 shikojmë invazionin e parë bullgarë. Gjatë invazionit të dytë bullgar qytetit i vihet emri Belgrade që do të thotë qytet i bardhë. Pas rënies së Perandorisë Bizantine, Berati bëhet qendër e rëndësishme e Dioqezës së Epirit. Në 1417 qyteti u morr nga Perandoria Otomane, gjatë kësaj periudhe krijohet edhe Pashallëku i Beratit.
Në nëntor të vitit 1670, udhëtari turk, Evlija Çelebi, vazhdoi rrugën e tij në Shqipërinë e Jugut. Pas vizitës në Ergiri (Gjirokastër), ai udhëtoi për në Tepelenë ku dy herë brenda një dite ra në pritën e rebelëve nga Progonati. Pas Tepelenës, ai arrin në qytetin e Beratit, të cilën ai e quan me lavdërim krahinën hijerëndë të Xhihadit. Berati i përshkruar nga Evlijai duket një qytet me një zhvillim të lartë dhe me një nivel të mahnitshëm qytetërimi.

une jam nga Peqini. edhe pse nuk jetoj me ne peqin prej nente vjetesh gjithmon prezantohem nga Peqini , jo se Peqini ka noi gje me shume se te tjeret por cdo njeri duhet te jete krenar per ate qe eshte.

Une jam nga Pogradeci,Pogradeci eshte qyteti turistik buze liqenit te mrekullueshem te Ohrit.

Ky
qytet "palcerisht shqiptar" - sic thote Lasgushi i madh, "i futur ne
gjirin e maleve si truri ne kafken e njeriut", eshte i bukur jo vetem
prej natyre (vendosja prane syrit te kalter te Liqenit te Ohrit), por
eshte edhe nje qytet i lashte e me tradita te hershme kulturore,
artistike.
Pogradeci eshte qyteti i luleve, i veres, i peshkut te
rralle Koranit qe nuk gjendet ne asnje vend tjeter, qyteti ku endrrat
behen realitet .

Pogradeci eshte qyteti ku natyra nuk ka kursyer asgje, per te arritur te perkryeren, qyteti
ku njerezit me mikpritjen e ciltersine e tyre nuk te lene te largohesh
pa marre me vete dashurine e mallin per t`u rikthyer perseri.


Pellgu i Pogradecit eshte i mbyllur nga malet perreth dhe me liqenin e
tij perben nje zone mikroklimatike te veçante. Kjo zone ka mbi 2.400
ore me diell gjate vitit, pra mbi 300 dite ne vit.

Flora
dhe fauna e liqenit jane shume te pasura dhe e bejne kete liqen unikal
ne Ballkan dhe Evrope. Pogradeci eshte nje nga qendrat turistike me te
rendesishme te Shqiperise.[b]

Dardana është qyteza ime,e vogël por më duket shumë e bukur.Është ndër rajonet e pasura të Anomoravës,me një rajon tërheqes të bjeshkëve e lendinave,lumejve,e përshtatshme për bujqësi dhe blegtori.Njerëzit janë të emancipuar dhe të dashur,kanë ruajtur begatitë e traditave të vjetra kombëtare.Të rinjët kanë hapëruar lart me shkollime.Aty është një shtëpi shumë e bukur e kulturës,dy minjera,ajo e "XIQ"Karaqevës dhe"Sintermagnezitit".
Me një fjalë e dua Dardanën dhe kam shumë mall nga mërgimi për te.

------------------E L B A S A N I ........................


Historia e trevave të Elbasanit e ka zanafillën e saj në shekullin II p.e.s. me vendbanimet e hershme ilire. Në shekullin II qyteti njihej me emrin Skampa e më vonë me emrin Skampini dhe ishte në varësinë administrative të Durrahut (Durrësit). Duke qenë i vendosur në kryqëzimin e rrugëve Veri-Jug dhe Lindje-Perëndim, ai ka shërbyer si pikë e rëndësishme kalimi dhe si stacion i rëndësishëm, duke u përmendur si qendër urbane, ushtarake e peshkopale. Pas bllokimit të rrugës Egnatia nga dyndjet e barbarëve, qyteti i Skampinit nuk përmendej më dhe u shkatërrua nga bullgarët dhe ostrogotët gjatë migrimit sllavo-bullgar diku nga shekulli VI-VII.

Elbasani u themelua nga turqit osman në të njëjtin vend në shekullin XV. Pas disfatës që pësoi në rrethimin e dytë të Krujës, sulltan Mehmeti II, rindërtoi në kthim në vitin 1466 kalanë e vjetër, për ta pasur si pikë mbështetje të mëvonshme. Kalaja u ndërtua për vetëm 25 ditë dhe në ndërtimin e saj ndihmuan 150,000 njerëz.

Në hyrje të kalasë, mbi një pllakë, sulltani shkroi në turqisht: “Eli-Basan, es Sulltan, ibni Sulltan, Fahati Sulltan, Mehmet thani han.” (Vura dorë, unë sulltan bir sulltanësh, sulltan triumfues, Mehmeti, mbret i madh.”). Pra, Elbasan do të thotë “vura dorë”.

Me kalimin e kohës rreth Kalasë u zhvillua qyteti i Elbasanit.

Në dokumentacionin e kohës dëshmohet se në mesin e shekullit XVII Elbasani kishte 2000 shtëpi dhe 900 dyqane. Punoheshin lëkura, leshi, mëndafshi, metalet e sidomos argjendi. Pas pushtimit turk Elbasani u shndërrua në qendrën e Islamit në Shqipëri. Për shkak të pozitës shumë të favorshme në rrugën Egnatia, Elbasani u kthye në një qendër tregtie shumë të rëndësishme. Përkrah tregtarëve vendas dhe turq në qytet ishin ngulitur edhe tregtarë grek dhe sllav.

Prodhimet e qytetit të Elbasanit gjenin treg shitjeje si brenda ashtu edhe jashtë vendit. Këtë e dëshmon fakti që Turqia në dy ekspozita ndërkombëtare, njëra në Paris në vitin 1867 dhe tjetra në Çikago në vitin 1894, krahas artikujve të tjerë të artizanatit ekspozoi edhe pushkë, pistoleta dhe silahe të prodhimit shqiptar të Shkodrës, Elbasanit, Prizrenit, etj. E rëndësishme është se Elbasani shquhet për organizimin e panaireve. Panairi i parë është ai i vitit 1381, i pasuar nga të tjerë në periudha të mëvonshme.

Në këtë kohë Elbasani shquhet si qendër e fuqishme arsimore dhe kulturore me përpjekjet që bënë Bogomili (anonimi i Elbasanit), Dhaskal Todri për përhapjen e gjuhës e të shkrimit shqip. Në epokën e Rilindjes Kombëtare Shqiptare zë një vend të rëndësishëm Kostandin Kristoforidhi, autor i abetares shqipe, i Dhjatës së Re në gegërisht dhe toskërisht, i Gramatikës së gjuhës shqipe sipas dialektit toskë (1882) dhe i Fjalorit të Gjuhës Shqipe (1904), i cili konsiderohet si babai i gjuhës shqipe. Në etapën e fundit të Rilindjes Kombëtare Shqiptare veçojmë Elbasanin si përhapës të mendimit përparimtar arsimor e kulturor. Pas shpalljes së Hyrijetit, Kushtetutës Xhonturke, u krijuan një sërë shoqërish dhe klubesh nga patriotët elbasanas, të cilët detyrë kryesore kishin përhapjen e gjuhës dhe shkrimit shqip.

Më 2-9 shtator 1909 u thirr Kongresi i Elbasanit, ndër vendimet më kryesore të të cilit qe hapja e shkollës Normale, e cila u realizua më 1 dhjetor 1909 dhe krijimi i Shoqërisë Përparimi, e cila do të mbështeste financiarisht këtë shkollë. Kjo shkollë ka qenë e para shkollë e mesme e arsimit kombëtar shqiptar.

Qyteti i Elbasanit konsiderohet si një nga vatrat më të rëndësishme të luftës për liri dhe çlirim kombëtar. Si pika kulmore përmendim aktin e shpalljes së pavarësisë së Elbasanit më 25 Nëntor 1912, si i pari qytet i Shqipërisë, pjesëmarrjen aktive në Luftën e Vlorës në vitin 1920, në Lëvizjen Demokratike Antifeudale të vitit 1921 - 1924, si dhe në Luftën e Dytë Botërore.

Gjatë periudhës 1924 -1939 qyteti i Elbasanit arriti një zhvillim të ndjeshëm në disa drejtime si p.sh. në infrastrukturë kryesisht me ndërtimin e rrugëve që lidhnin Elbasanin me Tiranën, Durrësin, Korçën, Gramshin, Dibrën, etj, ndërtimin e ujësjellësit të qytetit dhe ndërtimin e centralit elektrik. Gjatë kësaj periudhe mori zhvillim edhe ekonomia me ngritjen e disa objekteve si: fabrika e alkoolit, duhan-cigareve, vaj-sapunit duke vazhduar punën artizanale tradicionale. Në këtë kohë kemi ngritjen e degëve të bankave shqiptare dhe të huaja, të cilat nxisnin prodhimin bujqësor e industrial të Elbasanit.

Në vitin 1945 në Shqipëri u vendos regjimi komunist. Si të gjithë qytetet e tjerë të Shqipërisë edhe Elbasani vuajti për 45 vjet represionin e egër komunist që donte ta privonte qytetin nga prirjet e tij demokratike dhe kulturore. U persekutuan personalitetet më të shquara të qytetit të Elbasanit. U vu dorë mbi institucionet e kultit duke i transformuar sipas "ideologjisë së re". Në proceset demokratikë të vitit 1990 edhe qytetarët e Elbasanit morën pjesë aktive në to. Personalitetet më të shquara të shekullit të kaluar për qytetin e Elbasanit janë: Aqif Pashë Elbasani, Aleksandër Xhuvani, Lef Nosi, Ahmet Dakli, Et'hem Haxhiademi, Ibrahim Hastopalli, etj.
Banja e vjetër turke, që ndodhet në qendër të qytetit është restauruar dhe përdoret sot si restorant.fg
Politika
Kryetar i Bashkisë së Elbasanit është Qazim Sejdini. Deputetet e qytetit te Elbasanit ne Kuvendin e Republikes se Shqiperise jane aktualisht Durim Hushi (Zona 52), Taulant Dedja (Zona 53) dhe Aurel Bylykbashi (Zona 54).
Ekonomia
Elbasani është një qendër e rëndësishme industriale. Elbasani është qendër e prodhimit të hekurit për ndërtim. Në Elbasan ka gjithashtu edhe një fabrikë çimentoje, një fabrikë të prodhimit të ferrokromit, të oksigjenit, një kombinat të përpunimit të drurit etj.
Transporti
Elbasani ndodhet rreth 54 km larg Tiranës, 82 km larg Durrësit, 70 km nga pika kufitare e kalimit në Qafë Thanë, 135 km nga qyteti i Korçës etj.
Arsimi
Në Elbasan funksionojnë shumë institucione të arsimit parashkollor, nëntëvjeçar e të mesëm, si dhe Universiteti "Aleksandër Xhuvani"

Tirana, ne fakt pertoj te sjell historin e kryeqytetit ketu, por kur thua Tr ke thene cdo gje

she she mi bimba

silli silli se jemi kurioze

Prsh ...> Qyteti im esht Nona fare Gramshi Like & Love Mariuhanna



GRAMSHI, KJO PËRRALLË E PATREGUAR

NJË UDHËTIM NË QYTETIN E VOGËL, MBUSHUR ME MREKULLI NATYRORE DHE VLERA KULTURORE

Eja me mua i dashur lexues, nëse ke pak kohë të lirë, nëse ke shpirtin e lirë dhe nëse je në kërkim të aventurës, eja me mua të vizitojmë Gramshin, këtë përrallë të patreguar, në një përvojëë thuajse personale. Eja dhe do më të besosh pasi ta përjetosh edhe vetë dhe më pas do të jesh ti ai që do të rendësh tua tregosh të tjerëve.
Gramshi, ky qytet i vogël, me njerëz të dashur, të qetë, bujarë, mikpritës dhe plot kulturë, duket sikur është i strukur në droje nga mosvëmëndja dhe inferioriteti i kohës, si ajo mjelma e vetmuar. Në hartën turistike të Shqipërisë nuk ka asnjë shënim për Gramshin që të tërheqë sadopak vëmëndjen e vizitorëve, brenda kontureve të rrethit, e, edhe në përgjithësi, nuk ka shumë informacion për gramshin si një destinacion turistik.


Ja që Gramshi nuk është më larg se tri orë udhëtimi nga Tirana, një qytet i vogël i pastër nga ku mund të kundroni të plotë pamjen madhështore të Tomorrit, këtij mali të shenjtëruar, që ia ruan këtë pamje mbresëlënëse si të një mbreti mbi fron, vetëm Gramshit dhe vizitorëve të tij.
Po pse më bëri kaq shumë përshtypje Gramshi? M’u duk e thjeshtë ta gjeja këtë, fill pasi mbërrita aty, sepse ka një ujvarë mahnitëse dhe nuk është i përmendur sa Thethi, sepse ka shumë liqene, të gjithë të mrekullueshëm e nuk e njohin sa Lurën, sepse kanionet e tij janë madhështorë e nuk vizitohen sa Skrapari, sepse kishte ura po aq të vjetra sa ajo e Mesit apo e Tabakëve, sepse kishte fshatra me gjurmë qytetërimi dhe vetëm pse nuk janë buzë rrugës, nuk lakohen sa Dhërmiu…
Thesaret paçmuara të Gramshit
Liqeni i Zi, ndodhet 4 km larg fshatit Lenie, 1634 m mbi nivelin e detit, nëse të ndodh ta vizitosh në Gusht, do të habitesh që nuk je i vetëm, përkundrazi zona është shumë e populluar me çadra dhe makina që ndodhen aty prej disa ditësh, shumë kanë ardhur për tu kuruar në burimin e ftohtë të këtij liqeni i cili ka sipërfaqe rreth 3 ha, 1000-1200 m i gjatë dhe 2000-3000 m i gjerë, rrethuar me një kurorë të gjelbër prej ahu dhe rrobulli. Liqeni ka ngjyrë blu të thellë dhe përveç vlerave të pafundme kurative të ofron një sfond të rrallë, e si qershia mbi tortë, përbri tij, Mali i Komjanit e zbukuron edhe më tej pamjen.
Liqeni i Dushkut, një bukuri e rrallë, kolorit pafund, ëmbëlsi dhe mbi të gjitha njw vend i paimagjinueshëm. Është ajo çfarë ti nuk e pret aspak se mund ta ndeshësh në një zonë të tillë, një liqen me një cipë të hollë uji, mbuluar me gjethet e zambakëve. Këto ditë të nxehta gushti, niveli i ujit ka rënë, kallamishtet kanë mbushur shumicën e sipërfaqes, por pavarësisht se zambakët nuk janë të lulëzuar, bukuria mbetet e rrallë, hera-herës të duket sikur je përballë një pikture, aq bukur treten e arta, e gjelbërta, jeshilja e errët, bluja dhe kadifeja e Malit të Komjanit. Liqeni ndodhet 1105 m mbi nivelin e detit, është 22 ha dhe përbën një ekosistem mjaft të pasur.
Ujvara e Sotirës, në verilindje të Tomorrit, është një thesar ku mund të shijosh dy bukuri në të njëjtin vend. Ujëvara dhe katarakti i Sotirës, krah për krah por aspak kopje e njëra-tjetrës. Secila nga këto bukuri ka personalitetin dhe veçoritë e veta, ujrat e ujëvarës vijnë nga dy të çara kryesore të malit Tomor. Lartësia e rënies së ujit varion nga 5-20 m. Peisazhi i shpatit ku del uji është me disa shkallëzime në disnivel 150 m, ujvara rrethohet nga pyll dushku dhe bimësi e pasur. Kjo ujvarë është një bukuri që të lë pa fjalë, e pakrahasueshme por si çdo gjë e rrallë e magjike, edhe kjo ujvarë ka hilet e veta, këshillohet të vizitohet në periudhën e pranverës dhe fillimverës, sepse ushqehet me burime ujore nëntokësore, të cilat kur bien nën një nivel të caktuar sjellin edhe tharjen e ujvarës. Këtë gjë gjithsesi nuk e vuan katarakti, që ndodhet pak metra në të majtë të ujvarës, ofron një bukuri të rrallë. Përbri ujvarës, një hapësirë e blertë të krijon idenë e një ballkoni të përkryer natyror nga ku mund të kundrohet më së miri e gjitha pamja spektakolare.
Grabova. Ndërsa i vijmë vërdallë Shkëmbit të Kopaçit arrijmë në Grabovën e Sipërme, ajri i pastër, kurora e gjelbër, kullotat, livadhet dhe burimet janë të pafundme. Por në Grabovën e Sipërme, përveç pamjeve mbresëlënëse të Malit të Valamarës dhe maleve përreth, ke mundësi të prekësh pasuri të rralla historike e kulturore që zor se pret ti shikosh në këto anë. Lulëzimi i Grabovës i takon periudhës së Mesjetës së Vonë, në kulmin e lulëzimit kishte 12000 banorë. Dëshmi të gjalla janë dhe sot, prania e tri urave me gurë, njëra e periudhës antike, kisha e Shën Kollit, etj. Për të gjithë të interesuarit, kënaqësia vazhdon për tek Liqenet në Malin e Valamarës, janë tre të tillë në përmasa të ndryshme, 2200 m mbi nivelin e detit, ofrojnë një pamje tepër çlodhëse dhe mjaft shpërblyese për të gjithë mundimin e shkuarjes deri atje.
Kalaja e Irmajit. Qyteti Ilir i Kodrionit, është i pozicionuar në Malin e Tunjës 979.4 m, fragmentet e mureve të mbetura me gurë masivë janë dëshmitarë të një historie të lashtë dhe kureshtja që çdo vizitor kërkon të shuajë është se si ka mundësi të jenë ngjitur kaq lart përmbi kodër, gurë të tillë masivë me përmasat e një dere, ndërkohë që e gjithë kalaja ndodhet mbi një kodër dhe të ofron një pamje spektakolare të të gjithë horizontit por edhe kërshërimin nga afër të vetë Malit të Tomorrit.
Kanioni i Sinecit. I gjatë 2 km dhe i thellë rreth 200 m, 20-30 m i gjerë, në të ndodhen guva dhe shpella ende të paeksploruara. Pamja që të rrethon është sa mahnitëse edhe rrënqethëse, tek shikon format e ndryshme që ka gdhendur natyra mbi shkëmbinjtë. Vaskat e shumta me ujë të kristaltë dhe të ftohtë dhe të rrethuara nga shkëmbinj të vijëzuar në ngjyrë të bardhë të krijojnë idenë sikur janë veshur me gurë dekorativë të kohëve moderne. Bardhësia e veshjes së shkëmbinjve është një vepër arti më vete.
Kanioni i Holtës, gjendet midis fshatrave Bardhaj dhe Kabash, është formuar nga karsti dhe erozioni i përroit të Holtës, ka gjatësi 3 km, i gjerë 10 m. Ndërsa futesh në brendësi të këtij kanioni e ndjen menjëherë që pak veta mund të kenë shkelur aty para teje. Kanioni arrin thellësi mbresëlënëse dhe në shpate anësore ka guva të shumta që ende nuk janë eksploruar. Brenda kanionit kemi një ekosistem më vete me mikroklimën e tij. Ndërsa nga njëra anë e kanionit së bashku me rrymat e ujrave të ftohtë që zbresin nga malet e Poroçanit, vijnë dhe të përshkojnë edhe erërat e ftohta, fare pak metra më tutje, në faqen përballë, në rrëzë të shkëmbit, burojnë ujrat termale të ngrohta me ngjyrën dhe erën e tyre karakteristike. Kjo zonë përveç kanionit ka kaq shumë për të eksploruar, shpellat e shumta në të dyja anët e kanionit (Tervolit dhe Kabashit) dhe po kështu rrënojat e kalave respektive në secilën anë të kanionit.
Janë fare pak gjëra të thëna me një frymë, këto vende që në gjuhën e sotme të turizmit jemi mësuar t’u themi “atraksione”. Në vizitën tjetër, do t’ju themi më shumë për Gramshin, e nëse ndërkohë do të keni shkuar vetë, do të keni mundësinë të shikoni nga afër këto dhe plot të pathëna të tjera. Në pranverë. Pranvera është edhe më tepër mbresëlënëse, dhe ajo vjen shpejt.